آزمایش مواد سمی باید بر اساس آنالیز کاری انجام گیرد. مرور برگه های اطلاعات ایمنی موادی (MSDS) که در محل مورد نظر استفاده و یا نگهداری می شوند، می تواند احتمال وجود این مواد به همراه حدود مجاز تماس با آن ها را به ما نشان دهند.
گاز های سمی و زیان آور را می توان به دو گروه فرعی تقسیم کرد:
1- گاز های خفه کننده ساده: جایگزینی اکسیژن موجود در هوایی که تنفس می کنیم با هرکدام از این گازها می تواند منجر به خفگی شود. (مانند گاز نیتروژن و آرگون)
2– گاز های سمی خفه کننده: این نوع گازهای سمی به صورت شیمیایی با فرآیند های حیاتی که درون بدن وجود دارد تداخل می نمایند. با توجه به این که مقادیر کمی از این گازه ها در هوای محیط می تواند باعث ایجاد مسمویت در انسان شود، به همین دلیل برای اندازه گیری آن ها از واحد قسمت در میلیون استفاده می شود. برخی از گاز های سمی در غلظت بالا می توانند قابل اشتعال باشند؛ به عنوان نمونه گاز سولفید هیدروژن دارای مقادیر3/4% برای حد پایین اشتعال و 46% برای حد بالای اشتعال می باشد. بنابراین می توان گفت محدوده انفجاری آن بینppm 43000 وppm 46000 می باشد. باید به خاطر داشت که که مقادیر بسیار کمی از سولفید هیدروژن می تواند باعث مرگ آنی شود.
در جدول زیر اثرات گاز سولفید هیدروژن بر روی انسان در غلظت های مختلف را نشان می دهد.
یکی دیگر از معروف ترین گاز های کشنده، مونوکسید کربن می باشد. مونوکسید کربن، خودبه خودی سمی نیست، اما هنگامی که وارد ریه های انسان شود با هموگلوبین خون ترکیب شده و مانع از تامین اکسیژن سلول داخلی بدن می شود. اگر مونوکسید کربن بطور مداوم استنشاق شود، بدن با کمبود اکسیژن مواجه شده و ابتدا سیستم عصب مرکزی یعنی مغز و نخاع را درگیر می کند. این عمل منجر به سردرد، سرگیجه، زنگ زدن در گوش، تپش قلب، نبض سریع و استفراغ خواهد شد؛ همچنین در بعضی افراد، مواردی مانند بی خوابی و فراموشی گزارش شده است.
در جدول زیر اثرات گاز مونوکسید کربن بربدن در غلظت های مختلف براساس شاخص هندرسون را نشان میدهد.
حدود مجاز مواجهه با گاز سمی
کمترین مقدار یک گاز سمی که در محل کار مجاز می باشد توسط سازمان های بین المللی ایمنی و بهداشت تحت عنوان حدود تماس ارائه شده است؛ که در واقع مدت زمانی که شخص می تواند در معرض غلظت مشخصی از یک آلاینده قرار بگیرد را بیان می کند. حدود مجاز مواجهه شغلی با عوامل شیمیایی در سه گروه :1) متوسط وزنی_زمانی 2) حد مواجهه شغلی کوتاه مدت 3)حد مجاز مواجهه سقفی ، با کار بردهای گوناگون و مکمل ارائه شده است. برای برخی مواد نظیر گازهای محرک نیز فقط حد مجاز مواجهه سقفی کاربرد دارد. اگر میزان مواجهه شاغلین از هریک از سه حد ارائه شده افزایش یابد احتمال مخاطره های شغلی ناشی از آن ماده شیمایی وجود خواهد داشت.
در آخر، صنایع نفتی حاوی مقادیر بسیار بزرگی از مواد قابل اشتعال و سمی می باشند، بنابراین پتانسیل وقوع حوادث جدی همیشه وجود دارد. برای جلوگیری از این گونه حوادث، وجود سیستم های مدیریتی جهت سازمان دهی و انجام دادن ایمن کار ها حیاتی است. شما عزیزان نیز می توانید با تهیه کتاب مجوزهای کار در صنایع نفتی، اثرای از آقایان کوروش پاک بین، حسین محمود جانلو و ابراهیم پارسا عموقین ، اطلاعات کامل و جامعی را در خصوص سیستم های مدیریتی و مجوزهای کار در صنعت نفت بدست آورید.