توصیه های ایمنی برق

در صنعت برق اگر ایمنی رعایت نشود، خطر برق گرفتگی حتمی است.بنابراین قبل از دست زدن به سیم یا ادوات برقی جهت تعمیر و یا هرگونه بازرسی بایستی حتما جریان برق در مدار قطع بوده و مطمئن باشید که جریان برق وجود ندارد و آزمایش وجود یا عدم وجود جریان برق توسط فازمتر صورت می گیرد.
جـریان بـرق :
جریان برق را با واحد آمپر نشان می دهند که بر دو نوع می باشد :
1/ جـریان مستقیـم(DC) :
جریان برق حاصل از ژنراتورها و باطری ها از این نوع می باشد.
2/ جریان متناوب( AC) :
جریان برق شبکه شهری از این نوع می باشـد.
سیستـم ارت وسـایل برقـی :
از آنجایی که مقاومت سیم در برابر جریان برق از مقاومت بدن انسان کمتر است چنانچه دستگاه برقی ما بوسیله یک سیم به زمین وصل شود,جریان برق از طریق این سیم به زمین منتقل خواهد شد.دستگاه های برقی سیار بوسیله سیمی که در دو شاخه آن تعبیه شده به پریز مخصوص متصل می گردد.برای دستگاه ها و سازه های بزرگ باید تمامی کابل ها به یک نقطه به نام چاه ارت متصل گردند.
الف: پـاره ای از اصـول اولیـه ایمنـی
دقـت کنید که هیـچ وقت با دست خیس و پای برهنـه به لـوازم برقی دست نزنید. همانطور که بیان شد با خیس شدن بدن از مقاومت الکتریکی آن کاسته شده و لذا عبور جریان الکتریکی از بدن شدیدتر و موثرتر می شود زیرا جریان برق همیشه سعی دارد از نزدیکترین و راحتترین راه به زمین انتقال یابد.
هنـگام تعـویض لامپ، کلید، پریز یا تعمیر هر وسیله یا هر دستگاه برقی دیگر سعی شود که برق از طریق کنتور (فیوز) قطع شـده باشد. در همین راستا بایستی دقت شود که در هنگام سیم کشی ، سیم فاز در مدار کلید برق قرار گرفته باشد در این صور ت با خاموش کردن جریان از طریق کلید، جریان فاز قطع خواهد شد. در غیر این صورت هرچند که با بستن کلید برق و قطع شدن جریان نول امکان روشن شدن لامپ وجود نخواهد داشت ولی تماس سیم فاز با بدن انسان و تکمیل مدار مثلاً از طریق زمینی که فرد روی آن ایستاده و یا قرارگیری دست برروی دستگاه یا دیوار می تواند منجر به عبور جریان از بدن و برق گرفتگی شود.
به طور کلی استفاده از لوازم برقی معمولی در محیط های با درجه رطوبت بالا نظیر حمام توصیه نمی شود و بایستی سعی شود حتی المکان هیچگونه انشعاب برق در این نوع محیط ها وجود نداشته و روشنایی آن از خارج تامین شود . در صورت نیاز اتصال سیمها به لامپ باید طوری طراحی شود که رطوبت در آن موثر ننماید . بخاطر داشته باشید که تحت هیچ شرایطی از بخاری ها یا اجاق های برقی معمولی در محیط های یاد شده استفاده نکنید .
در هنگام روشن بودن لامپ یا هر دستگاه برقی دیگر از تعویض و تعمیر آنها خودداری نمایید.
هیچ گاه سیم برقدار را از زیر فرش یا موکت عبور ندهید زیرا ممکن است در اثر عبور و مرور مداوم افراد از روی آن سیم صدمه دیده و حالت عایقی خود را از دست بدهد . همچنین در صورتیکه اندازه مقطع سیم با نوع مصرف کننده ای که با آن وصل است متناسب نباشد سیم گرم شده و در نتیجه به مرور زمان با کاسته شدن از خاصیت هدایتی آن شدت گرم شدن آن بیشتر می گردد تا جایی که سیم شروع به ذوب شدن و ایجاد جرقه می نماید . از آنجائی که در اغلب موارد کف پوشها ، فرشها ، موکتها و این قبیل زیراندازها از مواد قابل اشتعالی نظیر نخ، پلاستیک، پشم و الیاف مصنوعی تهیه شده اند آتش گرفته و در نهایت ایجاد حریق می نمایند.
هنگام تمیز نمودن دیوارها و لوازم برقی مواظب باشید کلیدها و پریزها خیس نشوند زیرا آب هادی بسیار خوبی بوده و در صورتی که وارد کلیدها و پریزها شود خطر جانی و مالی به همراه خواهد داشت . در این گونه مواقع قبل از شروع کار کلید اصلی را از کنتور قطع و پس از اتمام کار و خشک شدن پریزها و کلیدها فیوز را وصل نمایید .
هنگام سوراخکاری دیوارها به منظور نصب ساعت دیواری، تابلوها یا هر مورد دیگر دقت شود به مسیر سیم کشی برق صدمه وارد نشود .
فقـط برقکاران اجـازه کار بر روی شبـکه یا دستـگاه ها را دارند. تمـامی دستـگاه های برقی بایـد دارای سیـم ارت باشنـد.
تمامی کابل های معیوب باید تعویض گردند.
تمامی دستگاه ها باید دوشاخه داشته باشند.
برای تعمیر یک وسیله برقی حتما باید دوشاخه آن را بیرون آورید.
کابل های برق که در مسیر عبور ومرور وسایط نقلیه هستند را حتما باید از درون یک لوله یا چیزی شبیه آن عبور داد.
اگر پریزهای برق در ارتفاع پایینی از دیوارها قرار دارند ( کمتر از 110 تا 120 سانتیمتر) لازم است آنها بوسیله درپوشهایی ایمنی که به همین منظور ساخته شده است مسدود گردند .
در صورتی که در اطراف ساختمان شبکه برق عبور نموده است هنگام تعویض یا دستکاری آنتن تلویزیون در پشت بام یا بالکن مواظب خطوط برق باشید . زیرا همانگونه که قبلاً بیان شد حوزه القایی حاصل از این نوع شبکه ها قبل از آنکه با آن برخورد شده با ایجاد قوس الکتریکی منجر به برق گرفتگی و سوختگیهای شدیدخواهد شد .
سیم های وسایل برقی به ویژه انواع قابل حمل و نقل از قبیل اتو ، پلوپز ، رادیو و نظایر آن را هرچند وقت یکبار بازرسی کرده و در صورت مشاهده هرگونه خرابی یا فرسودگی تعویض نمایید .
هیچ نوع اسباب بازی کودکان نبایستی بوسیله برق شبکه بکار بیافتد . بارها مشاهده می شود که والدین به منظور صرفه جوئی به جای باطری اینگونه اسباب بازیها از آدابتور استفاده نموده و بدین ترتیب کودک خود را در معرض خطر برق گرفتگی قرار می دهند .
سعی شود هنگام کار با یک وسیله برقی یک قطعه تخته خشک یا صفحه لاستیکی ضخیم در زیر پا قرار گرفته شود .
پریزهای برق و تلفن را با انتخاب نوع مخصوص از یکدیگر مشخص کنید تا دو شاخه وسایل برقی و تلفن به اشتباه درون پریزها قرار نگرفته و باعث صدمه دیدن وسایل یاد شده نشود .
برای قطع مدار در موقع اتصالی سیم های برق در منزل و خرابی دستگاههای برقی از فیوز اتوماتیک و یا مینیاتوری با آمپراژ مناسب با میزان مصرف، استفاده شود. بهتر است برای وسایلی مانند کولر ، ماشین لباسشویی و ظرفشویی ، یخچال بزرگ ویترینی و آب گرمکن های برقی که به جریانی بیش از 6 آمپر نیاز دارند از فیوزهای مجزا استفاده شود تا در موقع بروز اتصالات در این گونه وسایل جریان برق کل منزل قطع نشده و از وارد شدن آسیب به وسایل دیگر جلوگیری شود در کارهای برقی هیچ وقت شانسی عمل نکنید.

اقداماتی که برای نجات شخص برق گرفته می توان انجام داد عبارتست از :
1/ قطـع مـدار بـرق
2/ رهـا کردن شخـص برق گرفتـه از مـدار
3/ تنفـس مصنـوعـی
4/ رسـاندن به پـزشـک

مـرگ در اثر برق گـرفتگی معمـولا نتیجـه مستقیـم دو چیـز است :
1/ به هم ریختن کار منظم قلب
2/ متوقف شدن دستگاه تنفسی
یک تماس جزئی با سیم یا وسایل برقی انسان را به سرعت نابود می کند و چنانچه مسیر برق گرفتگی از سمت چپ بدن یا از سمت سر باشد خطرناک است.
مسئله مهم در برق گرفتگی تنفس مصنوعی می باشد که باید در کمتر از 3 دقیقه پس از برق گرفتگی با انجام این کار جریان تنفس را به حالت عادی بازگردانیم.
برای این کار مصدوم را به پشت بخوابانید و بلوز کار یا کت خود را تا کنید و با قرار دادن آن زیر شانه،به طوری که سر به عقب کشیده شود، پهلوی سر مصدوم قرار گیرید و تنفس مصنوعی و ماساژ قلبی را انجام دهید.
ب: توصیـه های عمـومی
روشنایی میادین ، پارکها ، معابر ، بلوارها و نظایر آن اغلب از طریق تیرهای فلزی تامین می شود. در این تیرها اجبارا دریچه هایی برای رفع عیوب و نصب فیوز تعبیه گردیده است که گاهی کنجکاوی اطفال و کودکان خردسال که در آن اطراف به بازی و تفریح سرگرم می باشند می تواند به حوادث ناگواری منتهی شود، لذا لازم است که کلیه خانواده ها علاوه بر مواظبت از فرزندان خود و ارائه آموزش های لازم به آنها مبنی بر عدم دستکاری این گونه دریچه ها، در صورت مشاهده هر گونه مورد خاص در این زمینه مراتب را به اولین پست برق اطلاع دهند.
ا گـر در اطراف زمیـن یا ملک شـما خطوط انتقـال و توزیع برق وجـود دارد از شـروع مراحـل ساختمان سازی، موضوع را با شهرداری و شرکتهای برق در میان بگذارید تا علاوه بر اینکه از خطرات احتمالی برق گرفتگی پیشگیری شود از نظر دعاوی حقوقی مشکلی پیش نیاید .
بالا رفتن از تیرهای برق همواره خطرناک می باشد. همیشه مدنظر داشته باشید سیم های شبکه فاقد روکش بوده و نزدیک شدن به آنها ممکن است به قیمت جان شما تمام شود .
نصب هر گونه اعلانات بصورت تابلوهای معرف شغل یا تبلیغاتی و غیره به تیرهای شبکه علاوه بر خطرات برق گرفتگی ، دخل و تصرف و دخالت در تاسیسات برقی محسوب شده و پیگرد قانونی دارد . از طرف دیگر تابلوهای نصب شده می تواند برای کارکنان این صنعت هنگام کار روی شبکه ایجاد مزاحمت نموده و حتی به حوادث خطرناک بیانجامد .
اگر با شخص برق گرفته ای مواجه شدید فورا با یک تکه چوب خشک و یا با پیچاندن یک پارچه خشک بدور دست خود لباس او را گرفته و به سمت محل امنی بکشید تا از ناقل برق جدا شود . در حین سرعت عمل خونسردی خود را حفظ کرده و در صورت نیاز تنفس مصنوعی را آغاز نمایید . شخص دیگری را مامور نمایید تا اورژانس را خبر کند .
در هر محل یا مکانی که با علامت خطر برق گرفتگی مواجه شدید از نزدیک شدن به آن محل و دست زدن به آن خودداری کنید . استفاده از برق غیر مجاز علاوه بر اینکه فعل حرامی است و می تواند حوادث شدیدی را به دنبال داشته باشد، قابل پیگرد قانونی نیز می باشد .
هنگام حفاری به منظور لوله کشی آب یا گاز یا پی کنی ساختمان و یا هر منظور دیگر متوجه باشید که اگر به عمقی رسیدید که یک یا دو ردیف آجر یا موزایک یا نوار زرد رنگ خطر علامت گذاری شده است حتما در زیر آنها تاسیسات برق، گاز یا آب وجود دارد. در این صورت عملیات را متوقف و سازمان مسئول را مطلع سازید .