به طور کلی سر و صدا عاملی زیان آور برای بدن و به ویژه دستگاه شنوایی به شمار می آید و متاسفانه در بسیاری از کشورها اهمیت چندانی برای این پدیده قائل نیستند.
صدا از جمله عوامل فیزیکی است که برای بیشتر کارگران واحدهای تولیدی آزار دهنده است. مشاغل زیادی در صنعت وجود دارد که به سبب آن فرد در معرض سر وصدا قرار می گیرد.
این امر ممکن است در نهایت به اختلالات فیزیولوژیکی بدن بیانجامد و اثرات صدا بر انسان عبارتند از :
∴ صدمه به دستگاه شنوایی :
اگر صدا در محیط کار بیش از حد مجاز (85 دسی بل) باشد و فرد به مدت طولانی به آن گوش دهد ممکن است به مرور زمان موجب آسیب گوش وکاهش شنوایی او شود. این کاهش شنوایی یکی از مهمترین و متداول ترین عوارض سر و صدا است و بر حسب نوع کاری که افراد انجام می دهند به وجود می آید. به ویژه اینکه اغلب کارگران در محیط کار خود نکات ایمنی و بهداشتی را هم رعایت نمی کنند.
∴ اثر بر سیستم تعادلی :
اثر صدا بر سیستم تعادلی موجب گیجی، تهوع، اختلال در راه رفتن می شود.
∴ تداخل با مکالمه :
در محیط های کاری به عنوان یکی از راه های ارتباطی است که در صورت وجود صدای زمینه، مخصوصا در فرکانس های حدود مکالمه می تواند ارتباط کلامی بین افراد را مختل سازد و باعث بروز اشتباه و نیز حوادث گردد.
اثر روی اندام بینایی :
مواجهه با صدا کنترل تطابق و تعقیب اشیاء توسط چشم به هم می خورد و شدت عکس العمل به نور کم می شود.
∴ ناراحتی اجتماعی :
سر و صدا بر خواب و روابط اجتماعی و خانوادگی خصوصا هنگامی که افت شنوایی به ناحیه مکالمه سرایت کرده باشد. افرادی که دچار افت دائم شنوایی می شوند میل دارند این عارضه مخفی بماند لذا در مناسبات اجتماعی کمتر شرکت می کنند.
∴ اثرات جانبی :
سر و صدا موجب کاهش راندمان کار، افزایش ریسک خطر در محیط کار و … می باشد.
∴ اثرات عصبی :
سر و صدا با اثر بر دستگاه گوارش سبب اختلالات گوارشی و حتی درد های شکمی و ترشح زیاد اسید معده و تشدید بیماری های مرتبط با آن می شود.
∴ اثرات روانی :
مطالعات نشان داده است افرادی که با صدا در تماس هستند بیشتر به اختلالات روانی از جمله هیجان، تحریک پذیری و … دچار می شود.
∴ اثرات فیزیولوژیکی عمومی :
صدا می تواند باعث تحریک عصبی شده و ضربان قلب، فشار خون، مصرف اکسیژن و تعداد تنفس را افزایش دهد، این تغییرات بر عملکرد دستگاه های بدن اثر نامطلوب دارد.
این عوارض برای کسانی که بیماری های قلب و عروقی دارند و همچنین زنان باردار بسیار خطرناک است.
∴ اثر ذهنی صدا :
برای همه افراد چه در محیط کار و چه در اجتماع اثر ذهنی صدا یکسان نبوده و افراد مختلف از نظر اثرات روانی و عصبی آن یکسان تحت تاثیر قرار نمی گیرند. لذا ممکن است صدای واحد برای بعضی افراد قابل تحمل و برای برخی دیگر آزار دهنده باشد.
∴ پیشگیری :
برخی از اقدامات که می توان برای جلوگیری از پیشرفت افت شنوایی و کاهش میزان سر و صدا در واحدهای تولیدی انجام داد عبارتند از :
∴ اقدامات کنترل مهندسی :
شامل کاهش سر و صدا در منبع تولید، تغییر برخی از فرآیند های تولید، محکم کردن صفحات و قطعات دستگاه های پر سر وصدا، کار گذاشتن صدا خفه کن در دستگاه ها و محصور کردن دستگاه های پر سر وصدا می باشد.
∴ اقدامات کنترل اداری:
چنانچه اقدامات کنترل مهندسی به دلایل و یا دلایل دیگری عملی نباشد. از اقدامات کنترل اداری استفاده می شود که این اقدامات شامل: کاهش مدت تماس کارگر با دستگاه های پر سر وصدا، ایجاد شیفت در گردش و ممانعت از توقف طولانی یک کارگر در محیط پر سر و صدا می باشد.
∴ اقدامات پزشکی:
عبارتند از : آزمایشات شنوایی سنجی ( ادیومتری) که به منظور تعیین میزان افت شنوایی کارگران که در محیط پر سر و صدا کار می کنند انجام می شود و همچنین بررسی نتایج شنوایی سنجی حاصل از انجام معاینات دوره ای که به طور منظم و در فواصل معینی مثلا هر یکسال یک بار انجام می شود.
∴ اقدامات حفاظتی:
استفاده از گوشی های حفاظتی مناسب (ایرماف- ایر پلاک) که آخرین راه حل پیشگیری می باشد.
