گاهی انسان ها به اجبار در تکاپوی زندگی در شرایط سخت و طاقت فرسایی به کار و فعالیت پرداخته و با دشواری های صنعت و پیشه دست و پنجه نرم می کنند و بعضاً شرایط محیط کار به اندازه ای سخت و ناگوار می شود که اگر دانش بشری کمک ننماید و مشکلات را هموار نسازد، نه تنها کار و فعالیت بلکه حیات هم در آن شرایط غیر ممکن می گردد.
از دیدگاه طب کار بیماری ها به سه دسته تقسیم می شوند:
۱- بیماری های شغلی (Work induced)
۲- بیماری های مرتبط با کار (Work related)
۳- بیماری های عمومی (General diseases)
۱- بیماری های شغلی (Work induced)
بیماری هایی هستند که به علت مواجهه با عوامل زیان آور محیط کار به وجود می آیند. این عوامل برای ایجاد بیماری ضروری هستند و رابطه اتیولوژیک(سببی) خاص محیط کار با بیماری کاملاً مشخص است مواجهه با آن در محیط کار گریز ناپذیر بوده اما قابل پیگیری و جبران هستند. این عوامل اتیولوژیک قابل تشخیص، قابل اندازه گیری و قابل کنترل هستند. همچنین علت بیماری های ناشی از کار اختصاصی است مثلاً آزبست باعث آزبستوز می شود. مطابق ماده 7 قانون تامین اجتماعی بیماری، بیماری ناشی از کار وضع غیر عادی جسمی یا روحی است که انجام خدمات درمانی را ایجاب می کند یا موجب عدم توانایی موقت اشتغال به کار می شود یا اینکه موجب ایجاد در دو مورد به صورت همزمان می شود. بنابراین بیماری ناشی از کار عوارضی است که به مرور زمان به تاثیر از آلاینده های محیط کار در فرد ایجاد می شود و مرجع رسیدگی به آن کمیسیون های پزشکی یا شورای پزشکی می باشد.
بیماری های شغلی از دسته بیماری هایی هستند که عمدتاً غیر قابل درمان ولی قابل پیشگیری و کنترل هستند.
دو عامل عمده پیشگیری از بیماری های ناشی از کار را آسان می سازد :
– شناسایی، کنترل و اندازه گیری عامل مولد این گونه بیماری ها.
-شناسایی افراد در معرض خطر.
۲- بیماری های مرتبط با کار (Work related)
بیماری های هستند که منشاء آنها چند عاملی است و ممکن است به طور نسبی تحت تاثیر شرایط زیان آور محیط کار به وجود آیند .
بیماری های مرتبط با کار نه تنها در شاغلین بلکه در عموم جامعه نیز دیده می شود و
مشخصات فردی، عوامل محیطی، فرهنگی و اجتماعی به عنوان عوامل خطر در این بیماری ها نقش دارند.
بیماری هایی مانند افزایش فشار خون، بیماری های عروق کرونر، بیماری های سایکوسوماتیک، اختلالات اسکلتی-عضلانی و بیماری های تنفسی غیر اختصاصی مزمن مثل برونشیت از جمله بیماری های مرتبط با کار هستند.
۳- بیماری های عمومی (General diseases)
این دسته از بیماری ها شامل بیماری های شایع در جامعه می باشند که افراد بدون تماس با عوامل زیان آور محیط کار نیز می توانند به آن مبتلا شوند .سرما خوردگی، دیابت و آپاندیسیت نمونه هایی از این بیماری ها هستند .
نکته مهم این است که در صورت کشف این بیماری ها در معاینات شاغلین، پزشک طب کار باید نسبت به درمان آنها اقدام کند و یا بیمار را به متخصص مربوطه ارجاع دهد .
در پایان از دیدگاه طب کار، بیماری‌های شغلی، یکی از رایج‌ترین مشکلات در انجام بسیاری از فعالیت‌ها می باشد. این بیماری‌ها، دارای انواع مختلف و درجات گوناگونی می‌باشند که در صورت عدم توجه به آنها، مشکلات جدی برای سلامتی فرد به وجود می‌آورند. با انجام معاینات دوره ای و آزمایشات طب کار، می توان از بروز انواع بیماری شغلی جلوگیری کرد.