تاثیر انقلاب صنعتی چهارم بر بهداشت و ایمنی شغلی و کاربردهای آن

تاکنون دنیای کار دستخوش دگرگونی های فراوانی شده است. تغییرات در دنیای کار معمولا بر اثر رشد فناوری، تغییرات جمعی یا اقلیمی و وقایع پیش بینی نشده ایی مانند همه گیری کوید 19پدید می آید. از دیدگاه توسعه ی  سازمان های تولیدی صنعتی، رشد فناوری در مرکز توجه قرار دارد و چهار انقلاب صنعتی را چرخشگاه این دگرگونی ها در نظر می گیرند؛ که علاوه بر دگرگونی های صنعتی موجب تغییر در سبک زندگی و روابط اجتماعی نیز شده است.
اما به نظر میرسد انقلاب صنعتی چهارم (صنعت 4و یا IR4) دنیایی پر از چالش و رقابت را پیش روی بشریت قرار می دهد. بقا در چنین دنیایی، آن هم به بهترین شکل، نیازمند به آینده نگری و آماده سازی است.
تاثیر صنعت 4 بر ایمنی و بهداشت شغلی
نظام ایمنی و بهداشت شغلی (OHS) در نتیجه روند صنعتی شدن در دنیا شکل گرفت. روندی که به نیروی کار نیاز داشت و زمینه رابرای کار مردم فراهم می کرد؛ اما شرایط کاری نامناسبی را پدید آورد که پیامدش، بسیاری از آسیب های صنعتی و بیماری های شغلی بود. سلامت و ایمنی کار، به عنوان یک ارزش، از دل ملاحظات حقوقی، اخلاقی، اجتماعی، اقتصادی و اهداف دولت ها برخاست و نظام ایمنی و بهداشت شغلی را شکل داد. این نظام، ایمنی محیط کار و سلامت کارکنان را بهبود بخشید و موجب کاهش آسیب ها در محیط های شغلی و صنعتی شد. توسعه فناوری در صنعت 4 شمشیری دولبه است که احتمال دارد بر چنین ارزشی بیفزاید و یا آن را با تهدید هایی روبرو کند.
کار برد فناوری های صنعت 4 در نظام ایمنی و بهداشت شغلی (OSH)
فناوری های جدید را می توان برای ایجاد یک محیط کار ایمن با حذف انسان  از محیط های کاری بسیار خطرناک استفاده کرد. همچنین می توان از این فناوری ها برای نظارت های دقیق و در لحظه بهره برد. برای نمونه، با استفاده از یک الگوریتم یادگیری عمیق و دوربین مداربسته امکان نظارت برالگو های رفتاری انسان یا امکان نظارت بر نشت مواد شیمیایی در لحظه وجود دارد. استفاده از واقعیت مجازی  و عینک های هوشمند می تواند در اثر بخشی آموزش ایمنی بسیار سودمند باشد. همچنین ربات های پوشیدنی می توانند از اختلالات اسکلتی ماهیچه ای جلوگیری کنند. دستور العمل های سه بعدی و دسترسی به کارشناسان از راه دور از دیگر برتری های آن است.
چالش های ایمنی و بهداشت کار در صنعت 4
در آینده ای نزدیک اندازه گیری و حتی ارزیابی بسیاری از عوامل زیان آور و نیز مشاغل سخت و خطرناک درصنعت به سرعت به سامانه های هوشمند سپرده خواهد شد. تغییرات در حوزه ایمنی و بهداشت شغلی به همین جا ختم نمی شود و تغییراتی تکان دهنده در راه است. از این رو لازم است ابرانگاره های امروزی در بهداشت و ایمنی شغلی تغییر یابد.یکی از دگرگونی های مربوط به صنعت 4 ، ایجاد فضای به شدت رقابتی در کار است که نیاز به انعطاف را با شیبی تند افزایش می دهد.در چنین فضایی، برون سپاری و شکل های جدید استخدام انعطاف پذیر و رو به رشد به سوی مشاغل ناپدار شتاب می گیرد. مشاغل ناپایدار و نیازمند انعطاف پذیری همواره وجود داشته است. با این وجود، تعریف یکپارچه و فراگیری برای کار ناپایدار وجود ندارد. گاهی نیز با اصطلاحاتی همچون کار مشروط، نامعمول یا غیر استاندارد از آن یاد می شود. برخی منابع برای تشخیص کار ناپایدار و امکان توصیف آن چهار عامل را در بی ثباتی این مشاغل در نظر می گیرند:
زمانی: اطمینان اندک از ادامه شغلی
سازمانی: نبود کنترل فردی و جمعی کارگران بر شرایط، مدت، زمان بندی و شدت کار
اقتصادی: دستمزد ناکافی
حمایت اجتماعی قانونی: مواردی همچون اخراج ناعادلانه، تبعیض شیوه های نپذیرفتنی در اجرا وظایف، نبود یا کمبود دسترسی به خدمات تامین اجتماعی
با آنکه مشاغل ناپایدار همواره وجود داشته، انقلاب صنعتی چهارم شتاب بی سابقه ای در رشد آن ایجاد کرده و محتوا های تازه ای به آن می بخشد. در انقلاب صنعتی چهارم جهان با توسعه فناوری های اطلاعات و ارتباطات بر تفاوت های زمانی و مکانی غلبه می کند. کارفرمایان و کارآفرینان برای کسب درآمد و انطباق با دنیای کار جدید، به تسلیم و چنان نرمشی واداشته می شوند که دغدغه هایی همچون امنیت شغلی، ساختارهای کار، نقش ها و مسئولیت های استاندارد را به کناری می نهند.همچنین می توان حذف نیروی انسانی و اقتصاد تقاضا محور را به عنوان دیگر چالش های ایمنی و بهداشت کار در صنعت 4 نام برد.
شما عزیزان می توانید  کتاب “رویکر سایبر فیزیک به سلامت و ایمنی کار“، اثرای از سرکار خانم شیرازه ارقامی و همکاران را از انتشارات حک کنید تا اطلاعات و جزئیات کامل و جامع تری را در رابطه با موارد مطرح شده در این مقاله کسب کنید .