نیرویی که خون را از قلب توسط سرخرگ ها به سایر نقاط بدن می راند، فشار خون نامیده می شود، در مراحل مختلف انقباض و استراحت عضله قلب، فشار خون در سرخرگ ها تغییر می کند. فشار خون هنگام انقباض، فشار سیستولیک یا ماکزیمم و فشار خـون هنگام استـراحت، فشار دیاستولیک یا مینیمم نامیده می شود.
فشار خون بالا عبارت است از افزایش فشار وارده از جریان خون به دیواره رگ های خونی.
در صورتی که فشارخون بالا به موقع تشخیص داده نشود و یا به خوبی کنترل نشود ایـن عارضه می تواند باعث آسیب دیواره عروق شده و به تدریج زمینه لازم را جهت بسته شدن عروق و پیدایش تصلب شرایین و در نهایت بیماری های قلبی و عروقی را فراهم آورد. از آنجا که عارضه فشارخون بالا تا مراحل انتهایی معمولاً علائمی ندارد، به این بیماری قاتل خاموش نیز گفته می شود.
بنابراین برای پیشگیری از عوارض ناشی از این عارضه ضروری است تا کلیه افراد (مثلاً هر 2 تا 3 ماه یکبار) به صورت دوره ای فشارخون خود را اندازه گیری کنند. مقدار فشارخون سیستولیک بالاتر از 140 یا فشارخون دیاسـتولیک بالاتر از 90 میـلی متر جیوه نشان دهنده ابتلا به فشارخون بالا است.
از عواملی که موجب بروز یا تشدید فشارخون می شود می توان به عوامل ژنتیکی و سابقه فامیلی، استرس، چاقی و کم تحرکی ، مصرف دخانیات، مصرف الکل و تغذیه نامناسب (رژیم غذایی غنی از نمک و چربی اشباع و دریافت پایین میوه و سبزیجات) اشاره کرد.
“مؤثرترین و با صرفه ترین راه پیشگیری و درمان بیماری پر فشاری خون، اصلاح شیوه زندگی است”
از آنجا که وضعیت تناسب اندام یک عامل تعیین کننده فشار خـون در تمام سنین است، کاهش وزن مهم ترین توصیه برای افـراد دارای فشارخون بالا است که مبتلا به چاقی یا اضافه وزن هستند. حتی کاهش 7 تا 10 درصد وزن بدن نیز تاثیرات چشمگیری را بر متعادل شدن فشارخون اکثر افراد چاق می گذارد.
یکی از دلایل ابتلا به فشارخون بالا عادت داشتن به مصرف غذاهای حاوی مقادیر نسبتاً زیاد سدیم یا نمک است. بنابراین برای پیشگیری یا کنترل فشارخون بالا باید مصرف نمک و غذاهای غنی از نمک و سدیم مانند غذاهای کنسروی، سوسیس و کالباس، انواع رب و سس ها، چیپس و پفک، آجیل های شور، انواع ترشیجات و شوری، سوپ های آماده و پنیر های شور را محدود کنید. همچنین پروتئین های حیوانی نیز حاوی مقادیر نسبتاً زیادی سدیم هستند بنابراین مصرف این قبیل پروتئین ها را نیز باید کاهش داد.
افراد کم تحرک 30تا 50 درصد نسبت به افراد فعال شانس بیشتری برای ابتلا به این بیماری را دارند، بنابراین افزایش فعالیت بدنی با شدت متوسط یا کم، 30 تا 45 دقیقه در اکثر روزهای هفته، یکی از راهکارهای پیشگیری اولیه از ابتلا به فشار خون بالا است.
با توجه به نقش پتاسیم در پیشگیری و کنترل این بیماری، میوه و سبزیجات سرشار از پتاسیم مانند : هندوانه، موز، طالبی، کیوی، پرتقال، گریپ فروت، گوجه فرنگی، قارچ، کلم بروکلی، کرفس و… را در برنامه غذایی روزانه خود قرار دهید.
دریافت مقادیر کافی منابع منیزیم مانند حبوبات، غلات سبوس دار، مغزها و… به واسطه تاثیری که در برطرف کردن انقباض عروق و تنظیم فشار خون دارند توصیه می شود.
مصرف چربی اشباع و کلسترول مثل گوشت قرمز، جگر، دل و قلوه، زرده تخم مرغ، کره، خامه، لبنیات پر چرب، مارگارین، غذاهای چرب و سرخ شده بسیار محدود شود و دریافت منابع حاوی اسید های چرب امگا 3 که در آبزیان و ماهی ها یافت می شود افزایش یابد.
استفاده از سیر و پیاز و سبزیجات معطر و لیمو به عنوان طعم دهنده در طبخ غذا جایگزین نمک بسیار مفید می باشد.
در صورتی که سیگار یا سایر دخانیات مصرف میکنید حتما جهت ترک آن اقدام نمایید.
سعی کنید با استفاده از فشار سنج های دیجیتالی خانگی به آسانی فشار خون خود را به طور مرتب اندازه گیری و وضعیت فشار خون خود را کنترل و پیگیری کنید.
