امروزه کاربرد وسیع مواد شوینده و پاک کننده در منزل و محیط کار اجتناب ناپذیر است. از شستشوی لباس ها گرفته تا پاکیزه کردن در و دیوار و کف.
هر کجا حرفی از نظافت است، مواد شوینده و پاک کننده خودنمایی می کنند. اما این مواد، در عین مفید بودن، خطراتی را نیز برای سلامتی به وجود می آورند که استفاده درست از آنها، این خطرات را کاهش می دهد. برخی مشکلاتی که مواد شوینده و پاک کننده ممکن است ایجاد کنند قابل بررسی است.
∴ مسمومیت ناشی از استنشاق گازهای حاصل از شوینده ها:
– استفاده از مواد سفیدکننده در فضاى بسته حمام و دستشویى به علت ایجاد گاز کلر، موجب تحریک راه هاى هوایى شده و علایم مسمومیت در افراد بروز مى کند. تهویه مناسب در محل و استفاده نکردن از محلول هاى غلیظ مى تواند به پیشگیرى از این مشکلات کمک کند.
– مخلوط کردن وایتکس و ترکیبات اسیدى بسیار قوى مانند جوهر نمک برای پاکیزگی بیشتر سطوح سرامیکی بسیار خطرناک است و گاهی استنشاق گاز کلر حاصل از آن باعث مرگ می شود.
– بیماران داراى مشکلات تنفسى مانند آسم یا افرادى که حساسیت ریوى دارند، به هیچ عنوان نباید با این مواد شیمیایى در تماس باشند و استفاده از ماسک های کاغذی در محیط های فاقد تهویه نمی تواند جوابگو باشد.
∴ مشکلات پوستى ناشی از تماس مستقیم با مـواد شوینده و پاک کننده:
– ترکیبات شوینده خاصیت سوزانندگى خفیفى دارند که در نتیجه تماس طولانى با سطح پوست اثر تحریکى روى آن ایجاد مى کنند.
– در روزهاى پایانى سال، بیمارى هاى ناشى از تماس مستقیم پوست دست با مواد سفید کننده و پاک کننده بشدت افزایش مى یابد، بیمارى «درماتیت» زنان خانه دار یا همان اگزماى دست شایع ترین بیمارى در این ایام است که خارش، قرمزى و خشکى پوست و تاول هاى ریز را به دنبال خواهد داشت. معمولاً بیمارى در کف دست و روى نوک انگشتان ایجاد می شود.
– زیاد نگه داشتن دست در آب و رطوبت منجر به ایجاد قارچ پوستى مى شود. این ضایعات در صورت درمان نشدن به موقع موجب التهاب و ترک پوست مى شوند.
– تماس مکرر با سفید کننده ها موجب از بین رفتن چربى پوست در محل تماس شده و به دنبال آن خارش، سوزش، زخم، ترشحات آبکى و چرکى ایجاد مى شود.
– بهترین راه براى جلوگیرى از خشکى پوست و عود ضایعات، استفاده از کرم هاى حاوى اوره، گلیسیرین، وازلین و غیره است. زنان خانه دار باید هنگام خانه تکانى و استفاده از مواد شوینده، پاک کننده و سفید کننده حتمـاً از دستکش استفاده کنند و به علت احتمـال ایجاد حساسیت به دستکش هاى لاستیکى باید ابتدا دستکش نخى و سپس از دستکش لاستیکی استفاده کرد.
∴ آسیب هاى ناشى از مواد شوینده به چشم:
– مواد شوینده و رنگ بر ازجمله خطرناک ترین مواد براى چشم به شمار مى روند و در صورت تماس با چشم به سرعت قرنیه را زخم کرده و حتى در موارد شدیدتر مى توانند به سوراخ شدن کره چشم منجر شوند.
– مواد شوینده مى توانند موجب ایجاد زخم هاى شدید در پلک شده و چسبندگى هاى کره چشم و پلک را به همراه داشته باشند. آسیب ناشى از این مواد ممکن است آن قدر جدى باشد که بینایى به طور کامل از بین برود.
– در صورت تماس مواد شوینده یا هر ماده شیمیایى دیگر با چشم باید بلافاصله چند بار چشم را در آب باز و بسته کرد تا ماده از چشم خارج شود. در صورت باقى ماندن ماده شیمیایى در چشم، در فاصله زمانى مراجعه مصدوم به چشم پزشک، آسیب ناشى از این مواد شدید تر مى شود.
– باید هنگام کار با مواد شیمیایى و شوینده از عینک هاى حفاظتى استفاده کرد.
∴ خطر مسمومیت کودکان بامواد شوینده :
– باید مواد شوینده را دور از دسترس اطفال نگهدارى و در حداقل غلظت استفاده کرد، چرا که هرچه میزان غلظت بیشتر باشد، آسیب ناشى از این مواد شوینده و پاک کننده شدیدتر مى شود.
– خورده شدن اتفاقی این مواد توسط کودکان منجر به التهاب و سوختگى دستگاه گوارش مى شود و عمل بلع را با مشکل مواجه مى کند.
– والدین در صورت مسمومیت خوراکى فرزندان، نبایستی آن ها را وادار به استفراغ کنند، زیرا این کار موجب آسیب دیدگى و سوختگى بیشتر دستگاه گوارش مى شود. بنابراین بهتر است تا رساندن مصدوم به بیمارستان یا مراکز درمانى، عمل رقیق سازى با آب یا شیر صورت گیرد و به دفعات و به مقدار 30 تا 50 سى سى به کودک، شیر یا آب خورانده شود.
پس فراموش نکنیم که :
1) هنگام استفاده از شوینده‌های شیمیایی، حتماً از ماسک مناسب استفاده شود.
2) در هنگام استفاده از مواد شیمیایی و فرآورده هآی شوینده و پاک کننده ، پنجره ها را باز کرده و تهویه را روشن نمایید تا هوا بخوبی در محیط جریان داشته باشد .
3) از مخلوط کردن مواد شیمیایی مانند جوهر نمک و مواد سفید کننده جدا خودداری کنید، بخار ها و گازهای ناشی از این اختلاط بسیار سمی و خفه کننده می باشد .
4) بخار متصاعد شده از ترکیب جوهر نمک و وایتکس بسیار خطرناک است؛ خصوصاً برای چشم، پوست و ریه توصیه می‌شود از ترکیب این دو ماده خودداری شود.
5) کاربرد فراوان مواد شوینده و پاک‌کننده از جمله جرم‌گیرها و سفیدکننده‌ها در منازل، موجب انتشار برخی ذرات شیمیایی خطرناک در توالت، حمام و آشپزخانه می‌شود و استفاده و تداوم این مواد به همراه آب گرم هم اثر منفی آن را دو چندان می‌کند.
6) محصولات شیمیایی و شوینده را همیشه در ظرف اصلی آن نگهداری کنید هیچگاه این مواد را در ظرف مواد خوراکی (مانند بطری نوشابه) نگه داری نکنید . این عمل سبب خورده شدن اشتباهی این مواد توسط کودکان می شود.
7) همیشه پس از استفاده از مواد شیمیایی سریعا درب آن را ببندید.
8) بهترین اقدام برای مسمومین ریوی، خروج سریع فرد از محل سربسته و استفاده از هوای آزاد و تماس با اورژانس جهت تجویز اکسیژن و مصرف داروهای ضد التهابی است.
