اعتقاد بر این است که نه تنها افراد سالـم بلکـه آنان که عیـب و نقص بدنی دارند و یک یا چند عضو خود را از دست داده اند نیز می توانند کار انجام دهند و هرکس به تناسب استعداد و توانایی خود قادر به انجام کار خاصی می باشد. بنابراین لازم است که همه متقاضیان کار قبل از استخدام از نظر سنجش سلامتی و توانایی کار و مورد معاینه پزشکی قرار گیرند.
∴ مهم ترین هدف های معاینه قبل از استخدام عبارتند از:
1) تعیین استعداد بدنی و قابلیت فرد برای کار مورد نظر
2) حفظ صنعت و سرمایه و سلامت پرسنل
3) تعیین حدود سلامت متقاضی و محدودیت هایی که باید در کار بعدی خود داشته باشد.
4) تشخیص زودرس بیماری ها و درمان آن ها
5) تعیین ضایعات و نواقص قبلی متقاضی و ثبت در پرونده وی تا بعداً به حساب ضایعات ناشی از کار در نظر گرفته نشود.
6) کشف بیماری های قابل سرایت پرسنل و جلوگیری از انتشار آن ها
7) تعیین دفعات و فاصله معاینات بعدی که از پرسنل باید به عمل آید
8) تشکیل پرونده بهداشتی و استفاده از آن در مراجعات بعدی پرسنل
9) آشنا شدن به روحیات و اطلاعات بهداشتی پرسنل
برای اجرای موفق این برنامه، پزشک علاوه بر داشتن اطلاعات کافی پزشکی، بایستی اطلاعاتی نیز در مورد محیط های کار، نحوه انجام کار و هم چنین قدرت جسمانی و روانی مورد لزوم جهت انجام کار داشته باشـد. معاینات پزشکی مورد قبل از استخدام بستگی به نوع کار داشته ولی به طور کلی شامل مراحل زیر می باشد:
1) گرفتن شرح حال از متقاضی
2) معاینه بدنی و انجام آزمایشات پاراکلینیکی و در صورت لزوم مشورت با متخصصان دیگر
ضمناً برای ثبت این اطلاعات از فرم های مخصوص استفاده می شود. در انتهای این معاینه پزشک می بایست نتیجه معاینات را بدون ذکر بیماری ها و ناراحتی های متقاضی و سوابق خانوادگی او و با تصریح این نکته که پرسنل قادر به انجام کار مورد نظر می باشد یا نه و در چه شرایطی باید به کار بپردازد به اطلاع مسئولین امر برساند.
ب – معاینات دوره ای (متناوب)
منظور انجام معاینات پزشکی در فواصل معین جهت نیل به هدف های زیر می باشد:
1) تشخیص زودرس بیماری ها و عوارض ناشی از کار
2) پیگیری موارد مشکوک تا روشن شدن وضع آنان
3) درمان به موقع و جلوگیری از پیشرفت بیماری افراد
4) توصیه برای تغییر شغل و یا محدود کردن کار افراد بیمار
5) جلوگیری از انتقال و انتشار بیماری های قابل انتقال به دیگران
6) پیشگیری از بروز بیماری های شغلی درافرادی که کار مشابه دارند
7) مطالعه اثرات زیان آور مواد موجود در محیط کار
8) تعیین اثر محیط بر سلامتی و بیماری پرسنل
9) ارزشیابی روش های پیشگیری و ایمنی
ج – معاینات اختصاصی
در بهداری صنعت نفت مشاغل وی‍‍‍ژه شامل رانندگان، آتش نشانان، حراست، غواصان، پرسنل شاغل در سکوهای دریایی، دریانوردان ، پرسنل پروازی و پرتو کاران می باشد.
نوع آزمایشات بالینی و آزمایشگاهی و هم چنین فاصله زمانی معاینات بر اساس نوع موادی که افراد با آن ها در تماس هستند، متفاوت بر اساس نوع موادی که افراد با آن ها در تماس هستند است.
د- معاینه در موقع تغییر شغل
مانند معاینه قبل از استخدام، شاغل باید برای تصدی شغل جدید از نظر پزشکی ارزشیابی گردد تا از نظر جسمانی و روانی صلاحیت احراز شغل جدید را داشته باشد.
فاصله زمانی انجام این گونه معاینات به نوع کار – شرایط محیطی و سن پرسنل بستگی دارد.
ه- معاینه در موقع برگشت بکار
هر گاه شاغل بعلت انتقال، ماموریت، مرخصی طولانی، مدت مدیدی از محیط کار بدور باشد، یا بعلت سانحه و یا بیماری مدتی خارج از محیط کار باشد، در هر دو صورت لازم است که قبل از اشتغال مجدد بکار، بار دیگر مورد معاینه قرار گیرد، زیرا در صورت اول ممکن است در مدت غیبت طولانی، در قوای شاغل و یا در شرایط کار تغییری ایجاد شده باشد و در صورت دوم ممکن است عارضه و بیماری به قدری قوای او را تحلیل برده باشد و یا نقص عضوی به جای مانده باشد که دیگر قادر به ادامه کار گذشته نباشد.
و- معاینه پزشکی در مقابل درخواست
این گونه معاینات معمولاً با درخواست کارفرما جهت انجام ارزشیابی مجدد افراد خاص یا افراد شاغل در واحد یا بخش خاصی انجام می گیرد. مثلاً برای بررسی دلیل غیبت های افراد در قسمت خاصی از محل کار.
