کبد، یک ارگان بسیار مهم در بدن انسان است و وظایف مهمی در حفظ سلامت بدن به عهده دارد که از آن جمله می توان به موارد ذیل اشاره نمود: 1/ ساخت پروتئین ها وعوامل انعقاد خون 2/ ساخت ودفع صفرا از طریق مجاری صفراوی و کیسه صفرا که در زیر کبد قراردارد 3/ سوخت وساز و توزیع انواع مختلف چربی ها در بدن 4/ سوخت وساز و خنثی سازی اکثر مواد شیمیائی وارد شده به بدن
∴ برای ارزیابی وضعیت سلامت کبد از روش های مختلف آزمایشگاهی استفاده می شود که برخی از آنها عبارتند از:
1/ ALT)SGPT , (AST)SGOT) معمولاً به عنوان تست های روتین استفاده می شوند.در دسترس وارزان قیمت هستند ولی دارای حدود 60 تا 70 درصد حساسیت در تشخیص اختلالات کبدی می باشند و در موارد متعددی همچون بیماری کبد چرب، افزایش وزن، افزایش چربی خون، بیماری قند (دیابت)، مصرف الکل، مصرف بعضی داروها، هپاتیت، گرمازدگی و مواجهه با برخی از مواد شیمیائی، افزایش می یابند.
2/تست های آزمایشگاهیدیگر
مثل میزان پلاکت خون، میزان بیلی روبین، زمان انعقاد خون، مقدار پروتئین آلبومین در خون و.. که در موارد خاص توسط پزشک درخواست می شود و وضعیت عملکردهای مختلف کبد را بررسی می نماید.
3/ اقدامات رادیولوژی
مثل سونوگرافی، سی تی اسکن و MRI که دارای حساسیت حدود 80 تا 90 درصدی در تشخیص اختلالات و ضایعات فراگیر کبدی می باشند.
4/ بیوپسی کبد
دقیق ترین راه تشخیص اختلالات کبدی است ولی به علت عدم دسترسی راحت و احتمال ایجاد عوارض جانبی، معمولأ به عنوان آخرین راه حل تشخیصی استفاده می شود.
∴ بیماری کبـد چـرب وقتی بیش از پنج درصد وزن کبد را،چربی اشغال نماید به آن کبد چرب اطلاق می گردد که شایعترین علت افزایش آنزیمهای کبدی می باشد. ولی معمولأ هیچ علامت بالینی خاصی ندارد و فقط باعث افزایش خفیف تا متوسط
(حدود 2تا3برابر طبیعی) آنزیم ها می شود.
∴ مهمتـرین علل ایجـاد این بیماری عبـارتند از: 1/ افزایش وزن یا چاقی، وقتــی که شـاخـص تـوده بدنی از 25 بیشتر شود. 2/ افزایش چربی خون، وقتی که میزان کلسترول و یا تری گلیسرید از 200 میلی گرم بر دسی لیتر بیشتر شود. 3/ مصرف مزمن الکل. 4/ ابتلا به بیماری قند (دیابت)، وقتی که میزان قند خون ناشتا از 125 میلی گرم بردسی لیتر بیشتر شود. 5/ مصـرف بعضی از داروها، مثـل ترکیبات استـروژن ،کورتون، آمیـودارون، تتـراسایکلین که در بعضی افراد می تواند منـجر به ایجاد کبـد چرب شود. 6/ مواجهه با بعضی مواد شیمیایی.
∴ برخی از مواد شیمیایی موجود در صنایع پتروشیمی که توانایی ایجاد بیماری کبدی را دارند شامل:
1/ مـونومر وینیـل کلراید ( VCM):
توانایی ایجاد بیماری کبد چرب سیروز کبدی و حتی سرطان کبد را دارد ولی در اثر مواجهه طولانی مدت (حدود 20سال)حاصل می شود و در مراحل اولیه بیماری کاملاً قابل برگشت است.
2/ ترکیبات هیدروکربنی هالوژنه: مثل تتراکلرید کربن، کلروفرم، تری کلرواتیلن، تترابرومید کربن، در اثر مواجهه زیاد وطولانی مدت با این مواد،بیماری کبد چرب و در طی چندین سال سیروز کبدی، می تواند بوجود آید ولی این گروه توانایی ایجاد سرطان کبد را ندارند.
3/ ترکیبات هیدروکربنی آروماتیک:
این مواد می توانند فقط باعث افزایش آنزیم های کبدی شوند ولی تا بحال ایجاد سیروز، نارسایی و یا سرطان کبد در اثر مواجهه با این مواد گزارش نشده است. ترکیبات دیگر همچون آمونیاک، جیوه، سرب، هیدروکربن های الفینی، اسیدها و قلیاها، باعث ایجاد بیماری کبدی نمی شوند.
∴ پیـش آگـهی
در صورت عدم درمان، 10 تا 20 درصد افراد بعد ازحدود 20سال مبتلا به سیروز کبدی می شوند این در حالیست که سرطان کبد، نه در اثر این بیماری، بلکه در زمینه بیماری هایی همچون هپاتیت مزمن فعال، مصرف مزمن الکل و هموکروماتوز ایجاد می شود.
∴ درمـان
درمان بیماری کبد چرب با از بین بردن علل زمینه ای ذیل می باشد که بایستی تحت نظر پزشک انجام گیرد:
1/ کاهش وزن تدریجی 2/ کنترل و درمان چربی خون بالا 3/ کنترل ودرمان بیماری دیابت 4/ انجام فعالیتهای ورزشی منظم 5/ رعایت رژیم غذایی مناسب شامل: مصرف زیاد سبزیجات، میوه، سالاد، غذاهای حاوی فیبرهای گیاهی و سبوس گندم و محدود کردن مصرف چربی ها و قندهای ساده و مرکب (ترکیبات نشاسته ای نظیر برنج، نان، ماکارونی و سیب زمینی) 6/ مصرف دارو با تجویز پزشک و اجتناب از مصرف سرخود داروهای مختلف 7/ واکسیناسیون ودرمان هپاتیت 8/ عدم مصرف الکل 9/ کاهش مواجهه با مواد شیمیایی در محیط کار
