تربیت چیست؟
تربیت هرگز مترادف تنبیه نیست. واژه تربیت در واقع به معنای تعلیم دادن یا پرورش بوده و شامل مجموعه ای از روش های مثبت و منفی اسـت. وقـتی کـودکان خـود را تربیـت می کنید، به آنها می آموزید که چطور رفتار کنند. شما برای آن ها قالب های رفتاری می سازید تا آن چه را که از آن ها انتظار دارید بینید. تربیت کودک وظیفه ای یک روزه نیست و انضباط، با یک بار آموزش دادن حاصل نمی شود.
شما با یادگیری اصول زیر می توانید روش تربیتی مؤثرتری داشته باشید : 1/ چـگونه تقـویت کنیـد. 2/ چـگونـه نادیـده بگیـرید. 3/ چـگونه پـاداش بدهیـد. 4/ چـطور تنبیـه کنیـد. 5/ چـگونه از روش محـروم کردن استفـاده کنیـد.
∴ تقـویت رفتـارهای خوب کـودک برای والدین آسان است که فقط به رفتارهای نادرست کودکان خود توجه کنند و اعمال درست آن ها را در نظر نگیرند. کمتر اتفاق می افتد که کودک را به خاطر آنکه بسیار دوستانه اسباب بازی های خود را تقسیم می کند، تحسین کنیم. اما به رخ کشیدن اشتباهات کودکان کار آسانی است. بعضی والدین از وابسته شدن کودکان خود به تحسین، نگرانند. در مورد کودکی که بسیار کم مورد توجه والدین قرار می گیرد و یا همیشه در کانون توجه آن ها بوده است، نوع نادرستی از ستایش می تواند به چنین مشکلی بیانجامد، اما باید توجه داشت که “تحسین به اندازه” می تواند معجزه کند.
∴ برای بکار بردن تحسین شرایط زیر را درنظر داشته باشید:
الف/ رفتـار کودک را تحسیـن کنیـد نه شخصیـت او را وقتی والدین به خاطر مشکلاتی که در مواجهه با رفتار کودک خود دارند، مراجعه می کنند، اغلب آنقدر درمانده اند که حتی نکته مثبتی هم برای گفتن ندارند.
آن ها شخصیت کودک را با کلماتی نظیر لجباز، تنبل،خودخواه و… توصیف می کنند. تغییر دادن شخصیت از تغییر دادن رفتار مشکل تر است. به کودک نگویید «چه دختر خوبی» به جای آن می توانید بگویید «من از طرز حرف زدن تو با دوستت خوشم آمد».
گفتن «پسرخوب» یا «دختر خوب» نمی تواند احساس مشخصی را به کودک القا کند، مگر آنکه کودک بتواند آن را با رفتارهای خویش مرتبط کند. مؤثرترین راه برای آموزش رفتار خوب،شکل دادن رفتار با تحسین است. این روش تربیتی باید به طور مداوم مورد استفاده قرار گیرد تا رضایت شما را از رفتارهای جدید فرزندتان نشان دهد.
ب/ از تحسین های ویژه استفاده کنید هدف تحسین افزایش رفتارهای شایسته است. پس شما باید بر رفتارهای خاص که مورد قبولتان است، تأکید کنید. وقتی کودکی رفتاری که مورد پسند شما ست را انجام می دهد، دقیقاً عنوان کنید که «آفرین پسرم از اینکه امروز رختخوابت را مرتب کردی خیلی خوشم آمد»
شما می توانید روزانه از رفتارهای ناپسند فرزندتان یاداشت تهیه کنید و در آخر شب با هم رفتارها را مرور کنید.
ج/ هر پیشرفتی را تحسین کنید اگر به فرزند خردسالتان گفته اید که، باید اسباب بازیهایش راپس از بازی مرتب کند ولی او قبلاً هیچ گاه این کار را نمی کرد، پیشرفت کوچک او را نیز ستایش کنید. مثلاً بعد از برداشتن یک اسباب بازی بگویید: “چه کار خوبی کردی که کامیونت را توی کمد گذاشتی بگذار کمکت کنم تا بقیه را جمع کنی”.
د/ به طور مناسب و مقتضی تحسین کنید برای دریافت پاسخ بهتر، نوع تحسین را با سن و اخلاق کودک متناسب کنید.برای نمونه در آغوش کشیدن، بوسیدن و… همراه کلمات محبت آمیز برای کودکان خردسال مؤثرترند.اما در مورد کودکان بزرگتر بهتر آن است که از پیام سری، استفاده کنید. برای نمونه با یک چشمک یا اشاره دست نشان دهید که به عمل خوبش توجه کرده اید.
ه/ بـلافاصله تحسیـن کنیـد این موضوع بخصوص در مورد کودکان خردسال باید بیشتر مورد دقت قرار گیرد. معمولاً فاصله زمانی بین عمل کودک و واکنش، می تواند با یک اشاره کوچک به موضوع پر شود. اگرچه کودکان بزرگتر قادرند، این فاصله زمانی را درک کنند.
و/ تحسین را با علاقه بی قید و شرط بیامیزید در مواردی که کودک فقط هنگام تحسین شدن مورد توجه والدینش قرار می گیرد، به تدریج نسبت به آن احساس نیاز می کند و ممکن است فقط هنگامی که مورد توجه قرار می گیرد و تشویق می شود،خوب رفتار کند.برای رفع این مشکل بهتر است که پس از جاافتادن یک رفتار جدید رفته رفته از میزان تعریف و تمجید بکاهیم و آن را موردی انجام دهیم. در همین موقع به کودک نشان دهید که وقتی در حال بررسی رفتارش نیستید به او ارزش می دهید و بدون هرگونه قید و شرطی دوستش دارید و لازم نیست برای به دست آوردن علاقه شما نگران باشد چون در هر حال دوستش دارید.
پدر و مادر دلسوز، شما باید پایدار و جدی باشید تا روش های تربیتی تان موثر واقع شود. چیزهای زیادی برای یاد دادن به فرزندتان وجود دارد که مستلزم وقت و حوصله است. به علاوه کودک شما همیشه برای آموختن درس آماده نیست، پس با خونسردی بیشتر و مؤثرتر با حوادث غیرمترقبه و تلاش های ناموفق برخورد کنید.
